URRITASUN SENTSORIALA

IKUSMEN - DEFIZITA DUTEN HAURRAK

Ezaugarriak

*Ikusmen-defizita edo ambliopia duten haurrek, ikusten duten adin bereko haurren antzeko garapena dute, beti ere ingurunea antzekoa bada eta txiki-txikitatik estimulazioa izan baldin badute.

* Itsutasunak berez ez du inolako arazo intelektualik edo heldutasun-eragozpenik sortzen; dena den, ezaugarri bereziak izaten ditu ikusmen-defiziten bat duten haurren garapenak eta, ondorioz, haur horien premiei erantzun behar zaie.

* Munduari buruzko ezagutzak eta esperientziak ingurunearekin harremanak izateko moduak baldintzatzen ditu. Esperientziak hitzezkoak, entzumenezkoak, ukimenezkoak eta usaimenezkoak izan ohi dira, eta ingurunearen errepresentazio mentala ikusten duten haurrek dutenaz guztiz bestelakoa.

* Ikusizko estimulazio-ezaren eraginez, lasaiegiak eta geldoegiak izatea gerta daiteke, haientzat ez baita esistitzen gorputzaren bidez sentitu ezin dezaketena. Gauzak horrela, bitartekari-lanak egin behar ditugu ingurunea eta ikusmendefizita duten haurrak harremanetan jartzeko, mugimendu estereotipatuak, ekolaliak, etab. saihesteko asmoz.

* Horrelako arazoren bat duen haur ugarik zertxobait ikusten du oraindik. Ikusmen-aztarna horretaz baliatzeko, beraz, zentzumenak eragiteko modalitate bat baino gehiago erabili beharko dugu, estimulatzeko eta motibatzeko.

Zer atsegin zaie, zer egiten dute ongi?

* Beste edozein haurrek bezalatsu, hobe burutu ditzaketen iharduerak nahiago dituzte, horiei erantzuteko mekanismo egokiak dituztelako edo.

* Ukimena izugarri garatu dezakete, ukitze soilez, objektuen ezaugarriez jabetzeko eta identifikatzeko gai izan arte.

* Entzumenak eskaintzen die ikusmenak ukatzen diena. Egoki landuz gero, hainbat gauza lortzeko bidea emango die zentzumen horrek.

* Hobe moldatzen dira arreta jarri eta inguruneko gako nahiz seinaleak antzemateko ihardueretan.

* Haur txikien kasuan, entzumenari esker ohartemandako mezuak ukimenaren bidez osatu behar dira, horrela, pertzepzio-bide biak erabilita, objektuak antzemateko, espazioan kokatzeko eta non dauden jakiteko modua baitute haurrek. Soinuak lagungarriak dira aldez aurretik ukimenezko kontaktua izanez gero.

Zer-nolako eragozpenak dituzte?

* Objektu bat zein espaziotan kokatzen den jabetzeko, ikusten duten haurrek baino eragozpen handiagoak dituzte, ukimenaren eta entzumenaren laguntza besterik ez baitute.

* Mugimenari dagokionez, nolabaiteko atzerapenak izan ditzakete arakatzera eta gertu dituen objektu nahiz pertsonen bila abiatzera bultzatzen ez baditugu, ikusten ez dituztenez ez baitute haiekiko jakinminik.

* Hitzezko gaitasunak ongi garatzen diren arren, zenbaitetan denbora luzeagoa behar dute inguruko pertsonen eta objektuen ekintzak deskribatzeko.

* Kode grafikoak direla medio bildutako informazioak eskuratzeko, lantzeko eta errepresentatzeko eragozpenak dituzte; ikusmen-aztarnak aprobetxatzen saiatu behar dugu eta ikusizko informazioaren ordez, entzumenezkoa edo ukimenezkoa eskaini.

Nola lagun diezaiekegu?

* Zertxobait ikusten badute, ikusmen-aztarnez baliatzen direla ziurtatuz eta objektuak arakatzera bultzatuz.

* Behar den guztietan, kode alternatiboak eskainiz, inguruneak kulturari buruz emandako informazioa eskuratu ahal izateko, irakur-idazmena, irudiak, eta horrelakoak ez baitira nahikoak egokituta edo handituta egon ezean.

* Ukimena eta gaitasun psikomotorea erabiltzera bultzatuz, objektuen munduaz jabetzeko, inguruneko objektuak aurkitzeko eta erabili ahal izateko.

* Nahi dituzten gorputzeko atalak erabiltzera bultzatuz eta elkarreraginak izateko aukerak emanez, ingurune fisiko eta sozialarekin esperientzia egokia izateko eta autoistimua areagotzeko.

* Eginkizunak burutzeko denbora luzeagoa emanez. Ikusmen-ezak arazoak sortzen dituen garapenaren hainbat alderditan laguntza berezia eman behar diegu:

o Dimentsioak zabalegiak direlako edo, problema figuratiboak eta espazialak ulertzeko arazoak dituztenean. Horrelakoetan, ukimenak ez die objektu guztia arakatzeko modurik ematen, zati bat besterik ez die erakusten, eta ezin dute objektuaren errepresentazio mentalik eratu.

o Irakur-idazketa lantzeko asmoz, Braille sistemaren bat erabiltzen badugu, kontuan izan behar dugu ukimena motela eta sekuentziala dela eta informazio konplexu edo figuratiboak lantzeko edo gogora ekartzeko arazoak sor daitezkeela.

o Ukimenaren bitartez azter daitezkeen materialak erabili behar ditugu.

o Mugimenezko trebetasunak ahal bait gehien sustatu behar ditugu, ikusmenaz besteko bideak erabili behar dituztela kontuan hartuta.

o Zentzumen-modalitate bat baino gehiago erabili behar dugu, informazio-bilketa errazteko eta objektuak, ekintzak eta egoerak errepresentatzeko aukera emateko.

INFOMAZIO GEHIGARRIA

* ZENBAIT EGILE (1992). Ikusmen-urritasuna eta izanez gero hezkuntza-premia bereziak. IBE/CERE. Gasteiz. Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia.

* ZENBAIT EGILE. (1989). Intervenci—n educativa con ni–os de baja visi—n. M‡laga. Junta de Andalucia. Consejer’a de Educaci—n y Ciencia.

* ROSA, A.; OCHAITA, E. (1993). Psicolog’a de la

ceguera. Madril. Alianza Arg.